Zie het probleem
Vermoedt u dat iemand niet goed kan lezen en schrijven, maar weet u het niet zeker? Laaggeletterdheid kunt u meestal herkennen aan iemands gedrag.
Herken de trucs en smoesjes
Er kunnen allerlei redenen zijn waarom iemand niet goed kan lezen en schrijven. Wat de oorzaak ook is, meestal kan diegene het probleem goed verbergen. Laaggeletterden gebruiken vaak trucs en smoesjes om niet te hoeven lezen en schrijven. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze hun bril vergeten zijn en vragen u om iets voor te lezen of in te vullen. Of ze geven aan dat ze het formulier thuis wel invullen. Herken deze trucs!
Check of iemand slecht kan lezen
Als u de trucs herkent, check dan ook:
- Kan de ander goed formuleren, prioriteiten stellen?
- Kan diegene zijn of haar naam opschrijven?
- Geef een tekst zonder afbeelding ondersteboven aan. Draait hij of zij de tekst meteen om?
- Hoe vaak helpt iemand anders bij het lezen van post of een formulier invullen?
- Hoelang heeft de ander op school gezeten? Als dat minder dan 5 jaar is, is diegene vaak laaggeletterd.
Bespreek het probleem
Weet u zeker dat iemand laaggeletterd is? Dan kunt u het beste beginnen met het probleem bespreekbaar te maken en begrip te tonen voor zijn of haar situatie.
Maak het probleem bespreekbaar
Maak duidelijk dat diegene niet de enige is. In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen problemen met lezen, schrijven en rekenen. Met alle gevolgen van dien: 'doodnormale' handelingen als een e-mail of appje versturen, geld pinnen, een ondertitelde film kijken of een formulier invullen lukken hen niet. Laat staan omgaan met computer, tablet of smartphone.
Laaggeletterdheid komt overal in de bevolking voor: onder mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, mensen met en zonder werk, mensen met een Nederlandse en buitenlandse afkomst.
Toon begrip voor de situatie van de ander
Met een opmerking als "Wat moet het vervelend zijn om niet goed te kunnen lezen en schrijven" kunt u een gesprek op gang brengen over de enorme gevolgen van laaggeletterdheid. Bijvoorbeeld hoe afhankelijk zij zijn van andere mensen. Ook vinden laaggeletterden moeilijk een baan, en hebben zij problemen met geld en hun gezondheid. Zij kunnen zich niet goed redden in een wereld die steeds digitaler wordt en eist dat iedereen kan lezen en schrijven. Zij raken geïsoleerd en schamen zich voor hun situatie.
Help de laaggeletterde
U kunt op verschillende manieren helpen:
- Lees brieven, e-mails en nieuwsberichten voor en vul samen formulieren in.
- Gebruik eenvoudige taal: vermijd moeilijke woorden en gebruik die woorden die u de laaggeletterde ook hoort gebruiken. Formuleer in korte zinnen en breng informatie in delen die de ander gemakkelijk kan behappen.
- Moedig aan om een cursus lezen en schrijven te gaan volgen. Help bij de aanmelding. Mensen die zo’n cursus hebben gevolgd, voelen zich vaak beter, gezonder en gelukkiger.
- Wilt u meerdere laaggeletterden helpen? Dan kunt u vrijwilliger worden. Bijvoorbeeld taalvrijwilliger bij het ondersteuningsprogramma Taal voor het Leven.